ಭಾರತ-ರಷ್ಯಾ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮದ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ೧೯೯೩ರಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡು ೨೦೦೧ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಉಡಾವಣೆ ಕಂಡಿತು. ಭೂ, ವಾಯು ಮತ್ತು ನೌಕಾಪಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಈ ಸೂಪರ್ಸಾನಿಕ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ, ಸ್ವದೇಶಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ೨೦೨೪ರಲ್ಲಿ ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ಗೆ ಮಾರಾಟವಾಗಿ, ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಕ್ಷಿಪಣಿ ರಫ್ತಾಗಿದೆ. ಇತರ ದೇಶಗಳೂ ಖರೀದಿಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿಸಿವೆ.
ನವದೆಹಲಿ (ಮೇ.17): ಭಾರತವು ದೇಶೀಯವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸೂಪರ್ಸಾನಿಕ್ ಕ್ರೂಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್, ಮೇ 7-10 ರ ಸಂಘರ್ಷದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದೊಳಗಿನ ಮಿಲಿಟರಿ ನೆಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಡೆಯುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ. ಇದನ್ನು ಮೂಲತಃ ಭಾರತ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾ ನಡುವಿನ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯ ಮೂಲಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿರುವ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಶುಕ್ರವಾರ ನಡೆದ ಪವರಿಂಗ್ ಭಾರತ್ ಶೃಂಗಸಭೆಯಲ್ಲಿ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಂಸ್ಥೆಯ (ಡಿಆರ್ಡಿಒ) ಮಾಜಿ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕ ಎಸ್ಕೆ ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು 1993 ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮಾಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಎಪಿಜೆ ಅಬ್ದುಲ್ ಕಲಾಂ ಅವರ ರಷ್ಯಾ ಭೇಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಕಥೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
ಆಗ ಡಿಆರ್ಡಿಒ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಕಲಾಂ, ಸೂಪರ್ಸಾನಿಕ್ ಕ್ರೂಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಮಾಸ್ಕೋ ಜೊತೆ ಒಪ್ಪಂದದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಅನ್ವೇಷಿಸಲು ರಷ್ಯಾಕ್ಕೆ ಹೋಗಿದ್ದರು. "ಅವರ ಭೇಟಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಕಲಾಂ ಅವರಿಗೆ ಸೂಪರ್ಸಾನಿಕ್ ದಹನಕಾರಿ ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಲಾಯಿತು, ಅದು 'ಅರ್ಧ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತ್ತು'. ಮತ್ತು ಸೋವಿಯತ್ ಒಕ್ಕೂಟದ ವಿಸರ್ಜನೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಣದ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ" ಎಂದು ಮಿಶ್ರಾ ಶೃಂಗಸಭೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದರು.
ಇದಾದ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ, 1998 ಫೆಬ್ರವರಿ 12ರಂದು, ಕಲಾಂ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾದ ಮೊದಲ ಉಪ ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವರಾದ ಎನ್.ವಿ. ಮಿಖೈಲೋವ್ ಅವರು ಅಂತರ-ಸರ್ಕಾರಿ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿದರು, ಇದು ಡಿಆರ್ಡಿಒ ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾದ ಎನ್ಪಿಒ ಮಶಿನೋಸ್ಟ್ರೊಯೆನಿಯಾ (ಎನ್ಪಿಒಎಂ) ನಡುವಿನ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮವಾದ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಏರೋಸ್ಪೇಸ್ (ಬಿಎ) ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಶೇಕಡಾ 50.5 ರಷ್ಟು ಪಾಲನ್ನು ಮತ್ತು ರಷ್ಯಾ ಶೇಕಡಾ 49.5 ರಷ್ಟು ಪಾಲನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ವಿಶ್ವದ ಏಕೈಕ ಸೂಪರ್ಸಾನಿಕ್ ಕ್ರೂಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾದ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಅನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸುವುದು, ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು, ತಯಾರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮಾಡುವುದು ಈ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮದ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ. ಮೊದಲ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ 1999 ಜುಲೈ 9ರಂದು ಸಹಿ ಹಾಕಲಾಯಿತು, ರಷ್ಯಾದಿಂದ $123.75 ಮಿಲಿಯನ್ ಮತ್ತು ಭಾರತದಿಂದ $126.25 ಮಿಲಿಯನ್ ನಿಧಿಯನ್ನು ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಪಡೆಯಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ DRDO ಮತ್ತು NPOM ನ ವಿಶೇಷ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು ಎಂದು ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಏರೋಸ್ಪೇಸ್ ವೆಬ್ಸೈಟ್ ಮಾಹಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ.
Related Articles
ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಪ್ರಯೋಗ
ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ನ ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಉಡಾವಣೆ 2001 ಜೂನ್ 12ರಂದು ಒಡಿಶಾದ ಚಂಡಿಪುರ ಕರಾವಳಿಯ ಮಧ್ಯಂತರ ಪರೀಕ್ಷಾ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಭೂ-ಆಧಾರಿತ ಉಡಾವಣಾ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ನಡೆಯಿತು. ಆ ನಂತರ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಏರೋಸ್ಪೇಸ್ ದೊಡ್ಡ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿತು, 2001 ರಲ್ಲಿ ಮಾಸ್ಕೋದಲ್ಲಿ ನಡೆದ MAKS-1 ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಅದರ ಪ್ರಥಮ ಪ್ರವೇಶ ಸೇರಿದಂತೆ ದೇಶೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಕ್ಷಣಾ ಪ್ರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿತು ಎಂದು ವೆಬ್ಸೈಟ್ ತಿಳಿಸಿದೆ.
ಬಳಕೆದಾರರ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸುವ ಹಲವಾರು ಪರೀಕ್ಷಾ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನಂತರ, ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆ, ಭಾರತೀಯ ನೌಕಾಪಡೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ವಾಯುಪಡೆ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ 2.8 ಮ್ಯಾಕ್ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಶಬ್ದದ ವೇಗಕ್ಕಿಂತ ಸುಮಾರು ಮೂರು ಪಟ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ.
ಕ್ಷಿಪಣಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾವಲಂಬನೆ ಸಾಧಿಸಲು 1983 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಭಾರತದ ಇಂಟಿಗ್ರೇಟೆಡ್ ಗೈಡೆಡ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ (ಐಜಿಎಂಡಿಪಿ) ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಬಳಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ಎಸ್.ಕೆ. ಮಿಶ್ರಾ ವಿವರಿಸಿದರು. ಮೂಲತಃ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ ಹಡಗುಗಳಿಗಾಗಿ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದ್ದ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಅನ್ನು 2013 ರಲ್ಲಿ ವಿಮಾನದಿಂದ ಉಡಾವಣೆ ಮಾಡಲು ಸೂಕ್ತವಾಗುವಂತೆ ಮರುವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಎಂದು ಮಿಶ್ರಾ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
"ಅತ್ಯಂತ ಸವಾಲಿನ ಭಾಗವೆಂದರೆ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಅನ್ನು ಸುಖೋಯ್ 30 ಎಂಕೆಐ ಫೈಟರ್ ಜೆಟ್ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವುದು. ವಿಮಾನದ ಮರುವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಏರೋನಾಟಿಕ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಎಚ್ಎಎಲ್) ಮಾಡಿದೆ, ಇದನ್ನು ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು," ಎಂದು ಮಿಶ್ರಾ ಹೇಳಿದರು. ಮೂಲತಃ ಫೈಟರ್ ಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ರಷ್ಯಾದ ಕಂಪನಿ ಸುಖೋಯ್, ವಿಮಾನದ ಮರುವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ 1,300 ಕೋಟಿ ರೂ. ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಅಂದಾಜಿಸಿತ್ತು ಆದರೆ ಎಚ್ಎಎಲ್ ಅದನ್ನು ಕೇವಲ 88 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿತ್ತು.
2024 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತವು ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಕ್ಷಿಪಣಿಗಳನ್ನು ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದಿಂದ ಸೂಪರ್ಸಾನಿಕ್ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೊದಲ ರಫ್ತು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. "ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಖರೀದಿದಾರರು (ಇತರ ದೇಶಗಳು) ಆರ್ಡರ್ ನೀಡುವಾಗ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಇತರ ರೀತಿಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಆ ಸ್ಕ್ರೀನಿಂಗ್ನಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದೆ ಎಂದು ನಾವು ಹೆಮ್ಮೆಪಡುತ್ತೇವೆ" ಎಂದು ಮಿಶ್ರಾ ಹೇಳಿದರು.
2022 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತವು ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದ ರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ $375 ಮಿಲಿಯನ್ ಒಪ್ಪಂದಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿತು. ಇದರ ಎರಡನೇ ಬ್ಯಾಚ್ ಅನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ 2025 ರಲ್ಲಿ ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ಗೆ ತಲುಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ರಹ್ಮೋಸ್ ಏರೋಸ್ಪೇಸ್ ಪ್ರಕಾರ, ಅರ್ಜೆಂಟೀನಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಇತರ ದೇಶಗಳು ಭಾರತದಿಂದ ಕ್ಷಿಪಣಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಆಸಕ್ತಿ ತೋರಿಸಿವೆ.
