ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ಮೊದಲ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಮಿರರ್ ದೂರದರ್ಶಕ
*ಪ್ರಪಂಚದ ಮೊದಲ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಮಿರರ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿದೆ
*ಈ ಪ್ರಯತ್ನಕ್ಕೆ ಬೆಲ್ಜಿಯಂ, ಕೆನಡಾ ಸೇರಿ ಹಲವು ದೇಶಗಳ ನೆರವು
*ಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು ಭಾರತವು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ರಂಗದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಮತ್ತೊಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಹಸವನ್ನು ಮಾಡಲು ಮುಂದಾಗುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರಸಕ್ತ ವರ್ಷದ ಆರಂಭದಲ್ಲೇ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ದ್ರವ-ಕನ್ನಡಿ ದೂರದರ್ಶಕ (liquid-mirror telescope)ವು ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ದೇವಸ್ಥಳ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದಿಂದ ಉತ್ತುಂಗದ ಕಡೆಗೆ ದಿಟ್ಟಿಸಿದಾಗ ಅದರ ಮೊದಲ ಬೆಳಕನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು, ಸೂಪರ್ನೋವಾಗಳು, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಶಿಲಾಖಂಡರಾಶಿಗಳು ಮತ್ತು ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ 2,450 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಆಕಾಶ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಈ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಮಿರರ್ ದೂರದರ್ಶಕದಿಂದ ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಭಾರತ (India), ಬೆಲ್ಜಿಯಂ (Belgium) ಮತ್ತು ಕೆನಡಾ (Canada)ದ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ರಚಿಸಿದ ಅನನ್ಯ ಗ್ಯಾಜೆಟ್, ಬೆಳಕನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲು ದ್ರವ ಪಾದರಸದ ತೆಳುವಾದ ಲೇಪನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ 4-ಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಸದ ತಿರುಗುವ ಕನ್ನಡಿಯನ್ನು ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಮಿರರ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ. ಇದು ಉತ್ತರಾಖಂಡ್‌ನ ನೈನಿತಾಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಇಲಾಖೆ (DST) ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ಆರ್ಯಭಟ್ಟ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಅಬ್ಸರ್ವೇಶನಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್ (ARIES) ನ ದೇವಸ್ಥಳ ವೀಕ್ಷಣಾಲಯದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ 2450 ಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ.
ನಮ್ಮ ಕ್ಷೀರಪಥದ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಹೋಲ್ ಹೇಗೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ? ನೋಡ್ತೀರಾ?
ಮೂರು ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ತಜ್ಞರು ಪಾದರಸದ ಒಂದು ಪೂಲ್, ಪ್ರತಿಫಲಿತ ದ್ರವವನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿದರು, ಇದರಿಂದಾಗಿ ಮೇಲ್ಮೈಯು ಪ್ಯಾರಾಬೋಲಿಕ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಬೆಳಕನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿದೆ. ತೆಳುವಾದ ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕ ಮೈಲಾರ್ ಪದರದಿಂದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿತ ಬೆಳಕನ್ನು ಶಕ್ತಿಯುತ ಮಲ್ಟಿ-ಲೆನ್ಸ್ ಆಪ್ಟಿಕಲ್ ಕರೆಕ್ಟರ್ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ದೃಷ್ಟಿಯ ವಿಶಾಲ ಕ್ಷೇತ್ರದಾದ್ಯಂತ ಸ್ಪಷ್ಟ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಫೋಕಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ದೊಡ್ಡ ಸ್ವರೂಪದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾದಿಂದ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಖಗೋಳ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ವಿಶ್ವದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ದೇವಸ್ಥಲ್ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಮೂರನೇ ದೂರದರ್ಶಕ ಸೌಲಭ್ಯ ILMT ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ILMT ಈ ವರ್ಷದ ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ, ಇದು 3.6-ಮೀಟರ್ ದೇವಸ್ಥಲ್ ಆಪ್ಟಿಕಲ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ (DOT), ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ದೂರದರ್ಶಕ (4-ಮೀಟರ್ ವರ್ಗದ) ನೊಂದಿಗೆ ಸಹಯೋಗವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತದೆ. 2010 ರಲ್ಲಿ ಉದ್ಘಾಟನೆಗೊಂಡ 1.3-ಮೀಟರ್ ದೇವಸ್ಥಲ್ ಫಾಸ್ಟ್ ಆಪ್ಟಿಕಲ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ (DFOT) ಸಹ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿದೆ.
ಯಾರು ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ?: ILMT ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಮುಖ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತ, ಬೆಲ್ಜಿಯಂ, ಕೆನಡಾ, ಪೋಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಉಜ್ಬೇಕಿಸ್ತಾನ್. ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್ (Advanced Mechanical) ಮತ್ತು ಆಪ್ಟಿಕಲ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ಸ್ ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ (Optical Systems Corporation) ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಜಿಯಂನ ಸೆಂಟರ್ ಸ್ಪಾಟಿಯಲ್ ಡಿ ಲೀಜ್ (Center Spatial de Liege) ದೂರದರ್ಶಕವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿ, ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. 30 ರಿಂದ 40 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾದ ಹಣಕಾಸು, ಕೆನಡಾ ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಜಿಯಂ ಜಂಟಿಯಾಗಿ ಪೂರೈಸಿದವು. ಈ ದೂರದರ್ಶಕದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಭಾರತ (Indai)ವು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
ಮಂಗಳನ ನಂತರ ಈಗ ಶುಕ್ರಯಾನಕ್ಕೆ ಇಸ್ರೋ ಸಜ್ಜು!
ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಮಿರರ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ಉಪಯೋಗವೇನು?: ಇಂಡಿಯನ್ ಲಿಕ್ವಿಡ್ ಮಿರರ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ (ILMT) ಆಕಾಶವನ್ನು ಸ್ಕ್ಯಾನ್ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ವೀಕ್ಷಕರು ಆಕಾಶದ ಮೇಲಿನ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡುವ ಮೂಲಕ ಅನೇಕ ಗೆಲಕ್ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಆಕಾಶ ಮೂಲಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರಾಖಂಡದ ಬೆಟ್ಟವಾದ ದೇವಸ್ಥಲ್ನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಿಸಲಾದ ದೂರದರ್ಶಕವು ಆಕಾಶವನ್ನು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹಾದುಹೋಗುವ ಆಕಾಶದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ನೋಡುವ ಮೂಲಕ ಅನೇಕ ಗ್ಯಾಲಕ್ಸಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಆಕಾಶ ಮೂಲಗಳನ್ನು ವೀಕ್ಷಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ಇದು ದೇಶದ ಮೊದಲ ದ್ರವ ಕನ್ನಡಿ ದೂರದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದು. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಿಂದ ಬೀಳುವ ಕಸ ಮತ್ತು ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳಂತಹ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ವಸ್ತುಗಳ ಮೇಲೆ ಕಣ್ಣಿಡಲು ಇದು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಮತ್ತು ದ್ರವ-ಕನ್ನಡಿ ದೂರದರ್ಶಕದ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೇನು?: ವೀಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ, ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದೂರದರ್ಶಕವು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೂಲವನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸಲು ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ದ್ರವ-ಕನ್ನಡಿ ದೂರದರ್ಶಕಗಳು ಸ್ಥಿರ ದೂರದರ್ಶಕಗಳಾಗಿವೆ, ಅದು ರಾತ್ರಿಯ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ತುಂಗದಲ್ಲಿ ಆಕಾಶದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಬೇರೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ನಕ್ಷತ್ರಗಳು, ಗೆಲಕ್ಸಿಗಳು, ಸೂಪರ್ನೋವಾ ಸ್ಫೋಟಗಳು, ಕ್ಷುದ್ರಗ್ರಹಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ಜಂಕ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಯಾವುದೇ ಆಕಾಶ ವಸ್ತುವನ್ನು ಲಿಕ್ವಿಡ್-ಮಿರರ್ ಟೆಲಿಸ್ಕೋಪ್ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ದೂರದರ್ಶಕಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನಯಗೊಳಿಸಿದ ಗಾಜಿನ ಕನ್ನಡಿಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತವೆ - ಒಂದೇ ಬಾಗಿದ ಕನ್ನಡಿ ಅಥವಾ ಬಾಗಿದ ಕನ್ನಡಿಗಳ ಗುಂಪು - ವಿವಿಧ ರಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಆಕಾಶ ವಸ್ತುವಿನ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ಬೆಳಕು ಪ್ರತಿಫಲಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ದ್ರವ-ದೂರದರ್ಶಕವು ಪ್ರತಿಫಲಿತ ದ್ರವದೊಂದಿಗೆ ಕನ್ನಡಿಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಪಾದರಸ - ಹೆಚ್ಚಿನ ಬೆಳಕನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಲೋಹ.
ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸೂಪರ್ ಸೈಕ್ಲೋನ್‌ಗಳ ಅಪಾಯ?
ಸುಮಾರು 50 ಲೀಟರ್ (700kgs) ಪಾದರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ILMT ಯ ಲಂಬವಾದ ಅಕ್ಷದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ನಿಗದಿತ ಸ್ಥಿರ ವೇಗದಲ್ಲಿ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಪಾದರಸವು ಪಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ತೆಳುವಾದ ಪದರವಾಗಿ ಹರಡುತ್ತದೆ, ಪ್ಯಾರಾಬೋಲಾಯ್ಡ್-ಆಕಾರದ ಪ್ರತಿಫಲಿತ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ ಅದು ಈಗ ಕನ್ನಡಿಯಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿಯ ಮೇಲ್ಮೈ ಬೆಳಕನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಲು ಪರಿಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಕನ್ನಡಿಯು 4 ಮೀಟರ್ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
