ಭಾರತದಲ್ಲಿ 5000 ರೂ, 10000 ರೂ ನೋಟುಗಳು ನಿಷೇಧವಾಗಿದ್ದು ಯಾಕೆ?
ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 5,000 ರೂ., 10,000 ರೂ. ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳಿದ್ವು ಅಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನಕ್ಕೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ.
ಈಗ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 500 ರೂ. ನೋಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ್ದು ಅಂತ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಗೊತ್ತು. 2016ರಲ್ಲಿ ನೋಟು ರದ್ದತಿ ಆದ್ಮೇಲೆ ಬಂದ 2,000 ರೂ. ನೋಟನ್ನೂ ವಾಪಸ್ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.
ಆದ್ರೆ, ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ 2,000 ರೂ. ಗಿಂತಲೂ ಜಾಸ್ತಿ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ವು ಅಂತ ಬಹಳಷ್ಟು ಜನಕ್ಕೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ. 5,000 ರೂ., 10,000 ರೂ. ಹೀಗೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದ್ದವು
ಇವತ್ತು ಬಹಳಷ್ಟು ಜನಕ್ಕೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲದ ಈ 5,000 ರೂ., 10,000 ರೂ. ನೋಟುಗಳು ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿವೆ. ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬರುವ ಮೊದಲೇ 10,000 ರೂ. ನೋಟು ಇತ್ತು. 1938ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (RBI) ಮೊದಲ 10,000 ರೂ. ನೋಟನ್ನ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತ್ತು.
ಇದುವರೆಗೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನೋಟುಗಳಲ್ಲೇ ಇದೇ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟು. ಆದ್ರೆ 1976 ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಈ 10,000 ರೂ. ನೋಟನ್ನ ರದ್ದು ಮಾಡಲು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ನಿರ್ಧಾರ ಮಾಡಿತು. ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದ್ದ ಕಪ್ಪು ಹಣದ ಚಲಾವಣೆಯನ್ನ ತಡೆಯೋಕೆ ಈ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.
ದೇಶಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಿಕ್ಕಿದ ಮೇಲೆ 1957 ರಲ್ಲಿ 10,000 ರೂ., 5,000 ರೂ. ನೋಟುಗಳನ್ನ ಮತ್ತೆ ಚಲಾವಣೆಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ 1978 ರಲ್ಲಿ 10,000ರೂ. ನೋಟಿನ ವ್ಯವಹಾರ ಮತ್ತೆ ಒಂದು ತಿರುವು ಪಡೆಯಿತು. 10,000 ರೂ. ನೋಟಿನ ಜೊತೆಗೆ 5,000 ರೂ. ನೋಟನ್ನೂ ರದ್ದು ಮಾಡಲಾಯಿತು.
ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ ಈ ನೋಟುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಬಳಕೆಗೆ ಅನಗತ್ಯ ಅಂತ ಹಾಗೂ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಕಪ್ಪು ಹಣ ವಹಿವಾಟುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗ್ತಿದೆ ಅಂತ ಆರೋಪಗಳು ಕೇಳಿಬಂದವು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ, ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನಿ ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ ನೇತೃತ್ವದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ನೋಟು ರದ್ದತಿ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿತು.
ಮತ್ತೆ 5,000 ರೂ., 10,000 ರೂ. ನೋಟುಗಳನ್ನ ಚಲಾವಣೆಗೆ ತರೋ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆದವು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಗವರ್ನರ್ ರಘುರಾಮ್ ರಾಜನ್, ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳನ್ನ ಮತ್ತೆ ತರಬಹುದು ಅಂತ ಸಲಹೆ ನೀಡಿದ್ರು ಅಂತ ಹಾಗೂ ಆಮೇಲೆ ಅವರೇ ಆ ಯೋಚನೆಯನ್ನ ಕೈಬಿಟ್ಟರು ಅಂತ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.
2016ರಲ್ಲಿ ಮೋದಿ ಏಕಾಏಕಿ ಘೋಷಿಸಿದ ನೋಟು ರದ್ದತಿ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ 500 ರೂ. ಮತ್ತು 1,000 ರೂ. ನೋಟುಗಳನ್ನ ವಾಪಸ್ ಪಡೆಯಲಾಯಿತು. ಅದರ ಬದಲಾಗಿ ಮೊದಲು 2,000 ರೂ. ನೋಟುಗಳನ್ನ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಆದ್ರೆ, 2023 ರಲ್ಲಿ 2,000 ರೂ. ನೋಟುಗಳನ್ನೂ ಚಲಾವಣೆಯಿಂದ ವಾಪಸ್ ಪಡೆಯುವುದಾಗಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಘೋಷಿಸಿದೆ.
2,000 ರೂ. ನೋಟಿನ ಬದಲಾಗಿ ಹೊಸ 1,000 ರೂ. ನೋಟು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುತ್ತೆ ಅಂತ ಸುದ್ದಿ ಇತ್ತು. ಆದ್ರೆ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೂ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಯಾವುದೇ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಂಡಿಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಇವಾಗ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 500 ರೂ. ನೋಟೇನೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟಾಗಿದೆ.