ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಳು ಆರಂಭವಾದಾಗಿನಿಂದ ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಹಲವು ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ರೈಲು ಬೋಗಿಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲೂ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗಿವೆ. ರೈಲುಗಳ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮುಚ್ಚಳಗಳಿರುವುದನ್ನು ನೀವು ಗಮನಿಸಿದ್ದೀರಾ? ಅವು ಏಕೆ ಇವೆ? ಅವುಗಳ ಉಪಯೋಗವೇನು?
ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಆಗಾಗ್ಗೆ ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಕೆಲವು ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಗೊತ್ತಿರುವುದಿಲ್ಲ. ರೈಲು ಪ್ರಯಾಣ ಎಷ್ಟು ಆರಾಮದಾಯಕವೋ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಷ್ಟೇ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಕೂಡ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆ ಹಲವು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿದೆ. ಈಗ ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ 1951ರಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಆಗ ದೇಶದಲ್ಲಿದ್ದ 42 ವಿವಿಧ ರೈಲ್ವೆ ಕಂಪನಿಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ಆಯಿತು. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇತ್ತು. 1835 ರಲ್ಲಿ ಮದ್ರಾಸ್‌ನ ರೆಡ್ ಹಿಲ್ಸ್ ಮತ್ತು ಚಿಂತಾದ್ರಿಪೇಟೆ ನಡುವೆ ರೈಲು ಮಾರ್ಗ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. 1837 ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.
ಮೊದಲ ಪ್ರಯಾಣಿಕ ರೈಲು 1853ರಲ್ಲಿ ಮುಂಬೈ-ಥಾಣೆ ನಡುವೆ ಓಡಿತು. 1854 ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ವ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಯಾಣಿಕ ರೈಲು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ ಬಳಿಯ ಹೌರಾದಿಂದ ಹೂಗ್ಲಿಗೆ ಓಡಿತು. 1925 ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಆರಂಭವಾಯಿತು.
ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ವೇಗವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿದೆ. ಈಗಾಗಲೇ ವಂದೇ ಭಾರತ್, ವಂದೇ ಮೆಟ್ರೋ ರೈಲುಗಳೊಂದಿಗೆ ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆ ಮುನ್ನುಗ್ಗುತ್ತಿದೆ. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಬುಲೆಟ್ ರೈಲುಗಳು ಕೂಡ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಓಡಲಿವೆ. ರೈಲ್ವೆ ವಿಸ್ತರಣೆ ವೇಗವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ ಟಿಕೆಟ್ ಬುಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸುಲಭಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಮತ್ತು ಆಫ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ ರೈಲು ಟಿಕೆಟ್ ಬುಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಸರಳಗೊಳಿಸಲು ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ 6 ವಂದೇ ಭಾರತ್ ರೈಲುಗಳನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ ರೈಲ್ವೆ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಹತ್ತಿರ ತಂದಿದೆ. ಇವು ದೇಶದ 280 ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರತಿದಿನ ಓಡಲಿವೆ.
ಇಷ್ಟು ವೇಗವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆಗಳು ಕೂಡ ವೇಗವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಒಂದು ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮರದ ಬೋಗಿಗಳಿದ್ದವು. ಅವುಗಳ ಬದಲು ಕಬ್ಬಿಣದ ಬೋಗಿಗಳು ಬಂದವು. ಇದರಿಂದ ಪ್ರಯಾಣ ಹೆಚ್ಚು ಆರಾಮದಾಯಕ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಯಿತು.
ಕಬ್ಬಿಣದ ಬೋಗಿಗಳ ತಯಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಆರಂಭವಾದ ನಂತರ, ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸೌಕರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಬೋಗಿಗಳ ಮೇಲೆ ಮುಚ್ಚಳಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲಾಯಿತು. ಇವು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಪ್ರಯಾಣ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿತ್ತು.
ರೈಲು ಬೋಗಿಗಳ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಈ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮುಚ್ಚಳಗಳು ಗಾಳಿ ಪ್ರಸರಣಕ್ಕಾಗಿ ಇವೆ. ರೈಲು ಬೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಗಾಳಿ ಆಡದೆ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಂತಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಗಾಳಿ ಪ್ರಸರಣಕ್ಕಾಗಿ ಈ ಮುಚ್ಚಳಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಕೆಲವು ರೈಲುಗಳ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ರಂಧ್ರಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ರೈಲಿನ ಒಳಗಿನ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿ ಈ ರಂಧ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ಹೊರಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಕಿಟಕಿಗಳ ಮೂಲಕವೂ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿ ಹೊರಗೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ಏಷ್ಯಾದ ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ರೈಲು ಜಾಲ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ರೈಲು ಜಾಲ ಕೂಡ. ಸುಮಾರು 8000 ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ಜನರ ಸೌಕರ್ಯಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿ ಆವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತಹ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯ ವೆಂಟಿಲೇಟರ್ ರಂಧ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಹೊರಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ರೈಲಿನ ಉಷ್ಣತೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.
ರೈಲಿನ ಎಸಿ ಬೋಗಿಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಕಿಟಕಿಗಳು ಮುಚ್ಚಿರುವುದರಿಂದ ಗಾಳಿ ಪ್ರಸರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಬಿಸಿ ಗಾಳಿ ಹೋಗಲು ಜಾಗವಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಬಿಸಿ ಗಾಳಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಬೀಸಿದರೆ ಬೆಂಕಿ ಹತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಮುಚ್ಚಳವು ಉಷ್ಣತೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಮುಚ್ಚಳಗಳನ್ನು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ನೀರು ಒಳಗೆ ಬರದಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.