ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧಗಳು ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಜನರಲ್ಲಿ ಈ ಸೆಟಪ್ ಅಧಿಕೃತವೇ, ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವೇ ಅನ್ನೋ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಗೊಂದಲವಿದೆ. ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿರುವ ದಂಪತಿಗಳು ಸಹ ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆ ಬಗ್ಗೆ ಇಲ್ಲಿದೆ ಮಾಹಿತಿ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧಗಳು ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಇದೆ. ಆದರೆ ಜನರಲ್ಲಿ ಈ ಸೆಟಪ್ ಅಧಿಕೃತವೇ, ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವೇ ಅನ್ನೋ ಬಗ್ಗೆ ಇನ್ನೂ ಗೊಂದಲವಿದೆ. ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿರುವ ದಂಪತಿಗಳು ಸಹ ಅನೇಕ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಕಾನೂನುಗಳಿವೆ ಎಂದು ನಿಮಗೆ ತಿಳಿದಿದೆಯೇ? ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಕಾನೂನು ಒಕ್ಕೂಟವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಇದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಅಪರಾಧ ಅಥವಾ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಲ್ಲ ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಹೇಳಿದೆ.
ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಹಕ್ಕುಗಳು ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಹಿಂದೆ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನಿಂದಾಗಿ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಿಂದ ಜನಿಸಿದ ಮಕ್ಕಳಿಗೂ ಆಸ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಪಾಲು ನೀಡಲಾಯಿತು.
ಲಿವ್ ಇನ್ ರಿಲೇಷನ್‌ಶಿಪ್‌ನಲ್ಲಿದ್ದು, ಬೇರೆಯಾದ್ರೆ ಮಹಿಳೆ ಜೀವನಾಂಶಕ್ಕೆ ಅರ್ಹಳು: ಹೈ ಕೋರ್ಟ್
1978ರ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮಾನ್ಯವೆಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಲಿವಿಂಗ್ ಸೆಟಪ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿರುವ ಎರಡೂ ಪಕ್ಷಗಳ ಒಪ್ಪಿಗೆ, ಇಚ್ಛಾಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಿವಾಹದ ವಯಸ್ಸನ್ನು ಸಾಧಿಸುವಂತಹ ಅಂಶಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ದಂಪತಿಗಳಾಗಿ ಬದುಕಿದವರನ್ನು ವಿವಾಹಿತರು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಮಹಿಳಾ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಮಹಿಳೆಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ನಿರ್ವಹಣೆ ನೀಡಲು ವಿಫಲರಾದ ಯಾವುದೇ ಪುರುಷನನ್ನು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ಜರುಗಿಸಬಹುದು. 2005ರ ಮಹಿಳಾ ಮತ್ತು ಕೌಟುಂಬಿಕ ಹಿಂಸಾಚಾರ ಕಾಯಿದೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿರುವ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕೆಲವು ಆರ್ಥಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಪುರುಷನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ ಹೆಂಡತಿಯ ಸ್ಥಾನಮಾನ ನೀಡಬೇಕು ಎಂದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2008 ರಲ್ಲಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತು.
ಸಂಗಾತಿ ಬದುಕಿದ್ದಾಗ ವಿಚ್ಚೇದನವಾಗದೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬರೊಡನೆ ಲಿವ್ ಇನ್‌ನಲ್ಲಿರುವಂತಿಲ್ಲ; ಅಲಹಾಬಾದ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್
ಮಹಿಳೆಯರ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಲು ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆ ಸಮಂಜಸವಾದ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರೂ ಸಹ ಅವರನ್ನು ಪತಿ-ಪತ್ನಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಮಲಿಮಾದ್ ಸಮಿತಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ.
ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 16, 2009ರಂದು, Cr PC ಕಾಯಿದೆಯ ಸೆಕ್ಷನ್ 125 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಮಹಿಳೆಯು ತನ್ನ ಜೀವನಾಂಶಕ್ಕಾಗಿ ಔಪಚಾರಿಕ ವಿವಾಹವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದೆ. 21 ವರ್ಷ ಪೂರೈಸಿದ ಮಹಿಳೆಗೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧ ವಯಸ್ಸಾದ ಕಾರಣ ಮದುವೆಯಾಗದೆ ಪುರುಷನೊಂದಿಗೆ ವಾಸಿಸುವ ಹಕ್ಕಿದೆ ಎಂದು ತೀರ್ಪಿನಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಸಮಂಜಸವಾದ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ ಲಿವ್-ಇನ್ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಬದುಕಬಲ್ಲ ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಗಂಡ ಮತ್ತು ಹೆಂಡತಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಹ ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲಾಯಿತು.