ನದಿಗಳು ನಮಗೆ ಜೀವ ನೀಡಿವೆ. ನಾವು ನದಿಗಳನ್ನು ಜೀವನದಿ ಎಂದೇ ಕರೆಯುತ್ತೇವೆ ಅಲ್ವಾ? ಆದರೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಕೆಲವು ನದಿಗಳಿವೆ ಅನ್ನೋದು ಗೊತ್ತಾ? ಈ ನದಿಗಳ ನೀರನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸೋದ್ರಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿದ ಕಾರ್ಯಗಳು ಸಹ ನಷ್ಟವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯೋಣ.
ಭಾರತದ ನದಿಗಳು (Indian River) ಧಾರ್ಮಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು (Economical Significance) ಹೊಂದಿವೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ, ನದಿಗಳು ನಮಗೆ ತಾಯಿಯಂತೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಿವೆ. ನದಿಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿಯೇ ನಾಗರಿಕತೆಯು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಿವೆ ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳು ನೆಲೆಗೊಂಡಿವೆ. ಹಿಂದಿನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ, ಹೆಚ್ಚಿನ ನಗರಗಳು ಮತ್ತು ಹಳ್ಳಿಗಳು ನದಿಗಳ ದಡದಲ್ಲಿದ್ದುದನ್ನು ನೀವು ನೋಡಿರಬಹುದು. ನಾವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ನದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರೆ, ಸುಮಾರು 200 ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ನದಿಗಳಿವೆ. ಆದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ನದಿಗಳನ್ನು ನಾವು ಪವಿತ್ರ ನದಿ ಎಂದು ಹೇಳೋದಿಲ್ಲ.
ಗಂಗಾ, ಯಮುನಾ, ಕಾವೇರಿ, ಬ್ರಹ್ಮಪುತ್ರ, ಸರಸ್ವತಿ, ನರ್ಮದಾ, ಸಟ್ಲೇಜ್ ನಂತಹ ನದಿಗಳ ಹೆಸರು ನಮಗೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಚಿರಪರಿಚಿತವಾಗಿವೆ. ಈ ನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ನೀವು ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ಮುಕ್ತರಾಗುತ್ತೀರಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತ ನದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನೀವು ಎಂದಾದರೂ ಕೇಳಿದ್ದೀರಾ? ನೀವು ಕೇಳದಿದ್ದರೆ, ಇಂದು ನಾವು ನಿಮಗೆ ಭಾರತದ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತ ನದಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಿದ್ದೇವೆ, ಅವುಗಳ ಸ್ಪರ್ಶವು ನಿಮ್ಮ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಬಹಳ ನಷ್ಟ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ..
ನೀವು ಅದರ ಹೆಸರಿನ ಬಗ್ಗೆ ಕೇಳಿಲ್ಲ. ಈ ನದಿ ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಮದ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರಮುಖ ನದಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ನದಿಯನ್ನು ಮುಟ್ಟುತ್ತಾರೆ, ಅವರ ಕೆಲಸ ಹಾಳಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಈ ಎರಡು ರಾಜ್ಯಗಳ ಜನರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಈ ನದಿಯ ನೀರು ಶಾಪಗ್ರಸ್ತವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಕೆಲವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಜನರು ಅದರ ನೀರನ್ನು ಮುಟ್ಟಲು ಸಹ ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಚಂಬಲ್ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಮುಖ್ಯ ನದಿ. ಈ ನದಿ ಬಗ್ಗೆ ಯಾರಿಗೆ ಗೊತ್ತಿಲ್ಲ ಹೇಳಿ? ಚಂಬಲ್ ಅನ್ನು ದರೋಡೆಕೋರರ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಆದರೆ ಈಗ ಇಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ದರೋಡೆಕೋರರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಜನರು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ಈ ನದಿಯನ್ನು ಅಪವಿತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಚಂಬಲ್ ನದಿಯು ಅನೇಕ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ರಕ್ತದಿಂದ ಉಗಮವಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಜ ರತಿದೇವ್ ಸಾವಿರಾರು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಕೊಂದು ಈ ನದಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ತವನ್ನು ಹರಿಯಲು ಬಿಟ್ಟನು ಎನ್ನಲಾಗಿದ್ದು, ಈ ಘಟನೆಯ ನಂತರ, ಜನರು ಇದನ್ನು ಶಾಪಗ್ರಸ್ತವೆಂದು (cursed river) ಪರಿಗಣಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
ಧಾರ್ಮಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ನದಿಗಳನ್ನು ದೇವರ ರೂಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬಿಹಾರದ ಗಯಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಫಾಲ್ಗು ನದಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಬೇರೆ ಏನಾನ್ನೋ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಯಾ ಬಿಹಾರದ ಜಿಲ್ಲೆಯಾಗಿದ್ದು, ಪಿಂಡನ್ ಮತ್ತು ಶ್ರದ್ಧಾ ಮಾಡಲು ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಜನರು ನದಿಯನ್ನು ದೇವತೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ ಶಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ನದಿ ಸೀತಾ ಮಾತೆಯಿಂದ ಶಾಪಗ್ರಸ್ತವಾಯಿತು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಂದಿನಿಂದ ಜನರು ಈ ನದಿ ಬಳಿ ಹೋಗೋದೆ ಇಲ್ಲ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ.
ನಾವೆಲ್ಲರೂ ಕೋಸಿ ನದಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಓದಿದ್ದೇವೆ. ಬಹಳಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ನೇಪಾಳದಿಂದ ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ ಉಗಮವಾಗುವ ಈ ನದಿಯು ಸುಪೌಲ್, ಪುರ್ನಿಯಾ, ಕಟಿಹಾರ್ ನಿಂದ ಹರಿದು, ಕೋಸಿ ತಾಜ್ ಮಹಲ್ ಬಳಿ ಗಂಗಾ ನದಿಯನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಕಣ್ಣೀರಿನ ನದಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಹ ಉಂಟಾದಾಗಲೆಲ್ಲಾ (flood in river), ಸ್ಥಳೀಯ ಜನರು ಬಾಧಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಜನರು ಸಹ ತಮ್ಮ ಜೀವಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಜನರು ಅದನ್ನು ಶಾಪಗ್ರಸ್ತ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಶೋಕದ ನದಿಯ (river of tears) ಹೆಸರಿನಿಂದ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.