ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಿವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ವಿಶೇಷತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಭಾರತದ ಟಾಪ್ 10 ಶ್ರೀಮಂತ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸಂಪತ್ತು ಎಷ್ಟು ಎಂದು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳೋಣ.
ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿರುವ ಭಾರತ
ಭಾರತವು ಅಪಾರ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರಪಂಚ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಶ್ರೀಮಂತ ಕೇಂದ್ರಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಭಕ್ತರ ಕಾಣಿಕೆಗಳು, ಭೂಮಿ, ಚಿನ್ನ, ವಜ್ರಗಳು, ಬೆಳ್ಳಿ ಮುಂತಾದ ಆಸ್ತಿಗಳಿಂದ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ದೇಶದ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ.
1. ಶ್ರೀ ಅನಂತ ಪದ್ಮನಾಭಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಕೇರಳದ ತಿರುವನಂತಪುರದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಅನಂತ ಪದ್ಮನಾಭಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೀಮಂತ ದೇವಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಭೂಗರ್ಭದಲ್ಲಿರುವ ಚಿನ್ನ, ವಜ್ರಗಳು, ಮುತ್ತುಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಆಭರಣಗಳು ಪ್ರಪಂಚವನ್ನೇ ಅಚ್ಚರಿಗೊಳಿಸಿವೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆಸ್ತಿಯ ಮೌಲ್ಯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ಆಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿನ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಒಂದೇ ಒಂದು ಚಿನ್ನದ ವಿಗ್ರಹದ ಬೆಲೆ ಸುಮಾರು 500 ಕೋಟಿ ರೂ. ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ.
210
2. ತಿರುಮಲ ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ:
ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ತಿರುಮಲ ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚು ಭೇಟಿ ನೀಡುವ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಭಕ್ತರು ಇಲ್ಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಭಗವಂತನಿಗೆ ಅಪಾರ ದೇಣಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.
ತಿರುಮಲ ದೇವಸ್ಥಾನವು 2.5 ರಿಂದ 3 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ಮೌಲ್ಯದ ಆಸ್ತಿ ಮತ್ತು 10 ಟನ್ಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಚಿನ್ನದ ನಿಕ್ಷೇಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಿರುಮಲ ತಿರುಪತಿ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು (ಟಿಟಿಡಿ) ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಂತಹ ಅನೇಕ ಸೇವಾ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತವೆ.
310
3. ಗುರುವಾಯೂರ್ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಕೇರಳದಲ್ಲಿರುವ ಗುರುವಾಯೂರ್ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ದೇವಸ್ಥಾನವು ದೇಶದ ಶ್ರೀಮಂತ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ವಿಷ್ಣುವಿನ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು 1,737 ಕೋಟಿ ರೂ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳು ಮತ್ತು 271 ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಚಿನ್ನ, ಬೆಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಅಮೂಲ್ಯ ರತ್ನಗಳು ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಂಪತ್ತಿನ ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ 5,200 ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಒಂದು ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಭಕ್ತರು ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಕಳೆದ ಎರಡು ದಶಕಗಳಲ್ಲಿ, 1,800 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನ, 4,700 ಕೆಜಿ ಬೆಳ್ಳಿ ಮತ್ತು 2,000 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ನಗದು ದೇಣಿಗೆಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ, ವಾರ್ಷಿಕ ದೇಣಿಗೆಗಳು ಸುಮಾರು 500 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳಷ್ಟಿವೆ.
510
5. ಶಿರಡಿ ಸಾಯಿಬಾಬಾ ದೇವಸ್ಥಾನ
19 ನೇ ಶತಮಾನದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಗುರುವಾದ ಸಾಯಿಬಾಬಾ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಶ್ರೀಮಂತ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಇದರ ಒಟ್ಟು ಆಸ್ತಿಯ ಮೌಲ್ಯ 1,800 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ 380 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು 4,428 ಕೆಜಿ ಬೆಳ್ಳಿ ಇದೆ.
610
6. ಗೋಲ್ಡನ್ ಟೆಂಪಲ್
ಸಿಖ್ ಧರ್ಮದ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ದೇವಾಲಯವೆಂದರೆ ಸ್ವರ್ಣ ದೇವಾಲಯ. ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಸುಮಾರು 500 ಕೋಟಿ ರೂ. ದೇಣಿಗೆ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 400 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನವನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಪ್ರತಿದಿನ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರಿಗೆ ಉಚಿತ ಊಟವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.
710
7. ಸಿದ್ಧಿವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿರುವ ಸಿದ್ಧಿವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಟ್ಟು ಆಸ್ತಿಯ ಮೌಲ್ಯ 1500 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. 2024-25ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು 133 ಕೋಟಿ ರೂ. ಕಾಣಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು 4 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನದಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.
810
8. ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯ
ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿರುವ ಜಗನ್ನಾಥ ದೇವಾಲಯವು 1000 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯದ್ದಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು 30,000 ಎಕರೆ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ರಥಯಾತ್ರೆಯು ಪ್ರಪಂಚದಾದ್ಯಂತದ ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.
910
9. ಸೋಮನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ
ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದಾದ ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ 130 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನ ಮತ್ತು ಗೋಪುರದ ಮೇಲೆ 150 ಕೆಜಿ ಚಿನ್ನವಿದೆ. 700 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
1010
10. ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥ ದೇವಾಲಯ
ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿರುವ ಶಿವ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರವಾದದ್ದು ಕಾಶಿ ವಿಶ್ವನಾಥ ದೇವಾಲಯ. ಇದು 800 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. 2023-24 ರಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯವು 83.34 ಕೋಟಿ ರೂ. ಆದಾಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಇದು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ 42% ರಷ್ಟು ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ.
ಕರ್ನಾಟಕದ ಯಾವುದೇ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ದೇಶದ ಟಾಪ್-10 ಶ್ರೀಮಂತ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. ಆದರೆ, ಧರ್ಮಸ್ಥಳದ ಶ್ರೀ ಮಂಜುನಾಥಸ್ವಾಮಿ, ಕುಕ್ಕೆ ಶ್ರೀ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿ, ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿ ದೇವಿ, ಚಾಮರಾಜನಗರದ ಮಲೆ ಮಹದೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ, ಉಡುಪಿ ಶ್ರೀ ಕೃಷ್ಣ, ಗೋಕರ್ಣನಾಥ, ಮುರುಡೇಶ್ವರ ಶಿವ, ಸವದತ್ತಿ ಯಲ್ಲಮ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು ರಾಜ್ಯದ ಶ್ರೀಮಂತ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ.
