RBI ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಜನರು ನೋಟುಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದು ಸರ್ಕಾರದ ವಾದ.
ನವದೆಹಲಿ : 50 ರೂಪಾಯಿ ನಾಣ್ಯ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ ಸದ್ಯಕ್ಕಿಲ್ಲ ಅಂತ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ತಿಳಿಸಿದೆ. ದೃಷ್ಟಿಹೀನರಿಗೆ 50 ರೂ. ನೋಟುಗಳಿಂದ ಆಗುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ಅರ್ಜಿಗೆ ಸರ್ಕಾರ ಈ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ನೀಡಿದೆ. ವಕೀಲರಾದ ರೋಹಿತ್ ದಂಡ್ರಿಯಾಲ್ ಮತ್ತು ಮಿನಿ ಅಗರ್‌ವಾಲ್ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದ ಅರ್ಜಿಗೆ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಈ ಸ್ಪಷ್ಟನೆ ನೀಡಿದೆ. 50 ರೂ. ನೋಟುಗಳ ವಿನ್ಯಾಸದಿಂದಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿಹೀನರಿಗೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತಿದೆ ಅಂತ ಅರ್ಜಿಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿತ್ತು.
ನೋಟುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ, ನಾಣ್ಯಗಳಿಗಿಲ್ಲ: RBI ಸಮೀಕ್ಷೆ
2022ರ RBI ಸಮೀಕ್ಷೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ ತನ್ನ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ, 10 ಮತ್ತು 20 ರೂ. ಮೌಲ್ಯಕ್ಕೆ ನೋಟುಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆ ಇದೆ ಅಂತ ಹೇಳಿದೆ. ನಾಣ್ಯಗಳ ತೂಕ ಮತ್ತು ಗಾತ್ರ, ಅದರಲ್ಲೂ ವಿವಿಧ ಮೌಲ್ಯದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿನ ಹೋಲಿಕೆ, ಅವುಗಳ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಅಂತ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ.
Related Articles
ಯಾವುದೇ ಮೌಲ್ಯದ ನಾಣ್ಯ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ನಿರ್ಧಾರವು ಹಲವು ಅಂಶಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ಜನರ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹತೆ ಮತ್ತು ದೈನಂದಿನ ವ್ಯವಹಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬಳಕೆ ಕೂಡ ಸೇರಿದೆ ಅಂತ ಸರ್ಕಾರ ಹೇಳಿದೆ.
ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯದ ನೋಟು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯ ವಿಭಾಗದಿಂದ ಸಲ್ಲಿಸಲಾದ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ, "RBI ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, 10 ಮತ್ತು 20 ರೂ. ಮೌಲ್ಯಕ್ಕೆ ಜನರು ನಾಣ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ನೋಟುಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಶಸ್ತ್ಯ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ೫೦ ರೂ. ನಾಣ್ಯ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ನಿರ್ಧಾರವು ಆರ್ಥಿಕ ಅವಶ್ಯಕತೆ, ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹತೆ ಮತ್ತು ದೃಷ್ಟಿಹೀನರ ಕಾಳಜಿಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ" ಅಂತ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
50 ರೂ. ನೋಟಿನ ನ್ಯೂನತೆಗಳು ಮತ್ತು ಪರ್ಯಾಯಗಳ ಕೊರತೆ
ಇತರ ನೋಟುಗಳನ್ನು ದೃಷ್ಟಿಹೀನರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, 50 ರೂ. ನೋಟಿನಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳಿಲ್ಲ ಅಂತ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಲ್ಲಿಸಲಾದ ಅರ್ಜಿಯಲ್ಲಿ ವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅರ್ಜಿದಾರರು, 50 ರೂ. ನೋಟನ್ನು 100 ಮತ್ತು 500 ರೂ. ನೋಟುಗಳಿಗಿಂತ ಗುರುತಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ ಅಂತ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ.
50 ರೂ. ಮೌಲ್ಯದ ಯಾವುದೇ ನಾಣ್ಯ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. 50 ರೂ. ನೋಟಿನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಉಬ್ಬು ಚಿಹ್ನೆಗಳಿಲ್ಲ, ಇದರಿಂದಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿಹೀನರಿಗೆ ಅದನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ ಅಂತ ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ನೋಟುಗಳ ಮೇಲೆ ಗುರುತಿನ ಚಿಹ್ನೆಗಳಿವೆ, ಅದರಲ್ಲಿ ದೃಷ್ಟಿಹೀನರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ವಿವಿಧ ಮೌಲ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಉಬ್ಬು ಚಿಹ್ನೆಗಳಿವೆ ಅಂತ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಉತ್ತರಿಸಿದೆ.
ಕಡಿಮೆ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬು ಮುದ್ರಣದ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯತೆ
100 ರೂ. ಮತ್ತು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ದೃಷ್ಟಿಹೀನರಿಗೆ ಸಹಾಯವಾಗುವಂತೆ ಕೋನೀಯ ರೇಖೆಗಳಿವೆ ಅಂತ ಸರ್ಕಾರ ಹೇಳಿದೆ. 100 ರೂ. ನೋಟಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಕೋನೀಯ ರೇಖೆಗಳಿವೆ. 200 ರೂ. ನೋಟಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಕೋನೀಯ ರೇಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ವೃತ್ತಗಳಿವೆ. 500 ರೂ. ನೋಟಿನಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬ್ಲಾಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಐದು ಕೋನೀಯ ರೇಖೆಗಳಿವೆ, ಮತ್ತು ಈಗ ಚಲಾವಣೆಯಿಂದ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾದ 2000 ರೂ. ನೋಟಿನಲ್ಲಿ ಏಳು ಕೋನೀಯ ರೇಖೆಗಳಿದ್ದವು. ಆದರೆ, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ (ಹೊಸ) ಸರಣಿಯ 10, 20 ಮತ್ತು 50 ರೂ. ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬು ಮುದ್ರಣದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಗುರುತಿನ ಚಿಹ್ನೆಗಳಿಲ್ಲ ಅಂತ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿದೆ.
ಕಡಿಮೆ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬು ಮುದ್ರಣವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವುದು ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಮುದ್ರಣದ ಸ್ಪರ್ಶ ಗುಣವು ಹೆಚ್ಚು ಬಳಕೆಯಿಂದಾಗಿ ಬೇಗನೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ ಅಂತ RBI ಹೇಳಿದೆ. ಕಡಿಮೆ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಶ ಗುಣಗಳ ಕ್ಷೀಣತೆ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ ಅಂತ ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ, ಈ ಮೌಲ್ಯದ ನೋಟುಗಳಲ್ಲಿ ಉಬ್ಬು ಮುದ್ರಣವನ್ನು ಮತ್ತೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರೆ ನೋಟುಗಳ ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತು ದಕ್ಷತೆಯ ಮೇಲೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ ಅಂತ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.
MANI ಆ್ಯಪ್‌ನ ಬೆಂಬಲ
ಇದಲ್ಲದೆ, ದೃಷ್ಟಿಹೀನರಿಗೆ ನೋಟುಗಳ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು RBI 2020 ರಲ್ಲಿ MANI (Mobile Aided Note Identifier) ಎಂಬ ಮೊಬೈಲ್ ಆ್ಯಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ ಅಂತ ಉತ್ತರದ ದಾಖಲೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ.
"ಈ ಆ್ಯಪ್ ಉಚಿತವಾಗಿ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್ ಮಾಡಬಹುದು ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೧೫ ಲಕ್ಷ ಬಳಕೆದಾರರು ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ಸರಣಿಯ (ಹೊಸ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ) ಎಲ್ಲಾ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ನೋಟುಗಳ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಈ ಆ್ಯಪ್ ಅನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು" ಅಂತ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ ಹೇಳಿದೆ.
ದೆಹಲಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ವಜಾಗೊಳಿಸಬೇಕು ಅಂತ ಕೋರಿ, ಹೇಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ, 50 ರೂ. ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆ ಸದ್ಯಕ್ಕೆ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಗಣನೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ ಅಂತ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.