ಭಾರತದ ಕೋಳಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆ ಎಂದು ಯಾವ ನಗರವನ್ನು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ? ಈ ಪ್ರದೇಶದ ವಿಶೇಷತೆ ಏನು?

ಸಿಲಿಗುರಿ, "ಭಾರತದ ಕೋಳಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆ" ಎಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಕಿರಿದಾದ ಭೂಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಭದ್ರತೆ, ಸಾರಿಗೆ, ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ ರಾಜ್ಯದ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಗೊಂಡಿರುವ ಸಿಲಿಗುರಿ, ಭಾರತದ ಭೌಗೋಳಿಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅಪಾರ ಮಹತ್ವ ಹೊಂದಿರುವ ನಗರವಾಗಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ “ಭಾರತದ ಕೋಳಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆ” (Chicken’s Neck) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಈ ಪ್ರದೇಶ, ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಕಿರಿದಾದ ಭೂಭಾಗವಾಗಿದ್ದು, ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸಾರಿಗೆ ಹಾಗೂ ಭದ್ರತಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

ಭೌಗೋಳಿಕ ಮಹತ್ವ

ಸಿಲಿಗುರಿ ಹಿಮಾಲಯದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ, ನೇಪಾಳ, ಭೂತಾನ್ ಮತ್ತು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ದೇಶಗಳ ಗಡಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ವಿಶಿಷ್ಟ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಾನಮಾನದಿಂದಾಗಿ, ಸಿಲಿಗುರಿ ಪ್ರದೇಶವು ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳಾದ ಅಸ್ಸಾಂ, ನಾಗಾಲ್ಯಾಂಡ್, ಮಣಿಪುರ, ಮೇಘಾಲಯ, ತ್ರಿಪುರ ಮತ್ತು ಮಿಜೋರಾಂಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಭೂಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಂಪರ್ಕಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ದ್ವಾರವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.

“ಕೋಳಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆ” ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ ಈ ಕಾರಿಡಾರ್ ಸುಮಾರು 20 ರಿಂದ 25 ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಅಗಲವಿದ್ದು, ದೇಶದ ಸಾರಿಗೆ ಹಾಗೂ ರಕ್ಷಣಾ ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ಮತ್ತು ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಸಂಘರ್ಷ ಅಥವಾ ತುರ್ತು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಅಡಚಣೆ, ಈಶಾನ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ಉಳಿದ ಭಾಗಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಳಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ

ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಕೇವಲ ಭೌಗೋಳಿಕವಾಗಿಯೇ ಅಲ್ಲ, ಸೇನಾ ಹಾಗೂ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಲೂ ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಚೀನಾದ ಗಡಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ, ಭಾರತದ ರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಪಾತ್ರ ಅತ್ಯಂತ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಿದೆ. ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹೋಗುವ ಎಲ್ಲಾ ಭೂಮಾರ್ಗಗಳು ಈ ಸಣ್ಣ ಕಾರಿಡಾರ್ ಮೂಲಕವೇ ಸಾಗುತ್ತವೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಯಾವುದೇ ತಡೆ ಅಥವಾ ದಾಳಿ ಸಂಭವಿಸಿದರೆ, ಈಶಾನ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸಂಪರ್ಕ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಡಿತಗೊಳ್ಳುವ ಅಪಾಯವಿದೆ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಸಿಲಿಗುರಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ.

ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಕೇಂದ್ರ

ಸಿಲಿಗುರಿಯು ಕೇವಲ ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಾರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿಯೂ ಪ್ರಮುಖ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಭಾರತ ಹಾಗೂ ಚೀನಾ, ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ ಮೊದಲಾದ ನೆರೆಯ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಇದು ಪ್ರಮುಖ ದ್ವಾರವಾಗಿದೆ. ಸರಕು ಸಾಗಣೆ, ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಈ ನಗರವು ಪ್ರಮುಖ ಹಬ್ ಆಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ.

ಅಲ್ಲದೆ, ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್, ಸಿಕ್ಕಿಂ ಮತ್ತು ಭೂತಾನ್ ಮೊದಲಾದ ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳಿಗೆ ಹತ್ತಿರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಸಿಲಿಗುರಿಯು ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮಕ್ಕೂ ಪ್ರಮುಖ ಸಾರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇದರ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಚಹಾ ತೋಟಗಳು ವಿಶ್ವಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದ್ದು, ಸಿಲಿಗುರಿಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆನ್ನೆಲುಬಿನಂತೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಮರ ಸಂಸ್ಕರಣೆ, ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ಗೋದಾಮು ನಿರ್ವಹಣೆ (ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್) ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಿವೆ.

ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚೈತನ್ಯ

ಕಾರ್ಯತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಮಹತ್ವದ ಜೊತೆಗೆ, ಸಿಲಿಗುರಿಯು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆಗೂ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳಿಗಳು, ನೇಪಾಳಿಗಳು, ಬಿಹಾರಿಗಳು, ಮಾರ್ವಾಡಿಗಳು, ಪಂಜಾಬಿಗಳು, ಒಡಿಯಾಗಳು ಹಾಗೂ ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರು ಸೇರಿಕೊಂಡು ಬಹುಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಮಾಜವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ.

2011ರ ಜನಗಣತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸಿಲಿಗುರಿ ಮಹಾನಗರ ಪಾಲಿಕೆಯಲ್ಲಿ 60.88% ಜನರು ಬಂಗಾಳಿ, 25.24% ಜನರು ಹಿಂದಿ, 4.66% ಜನರು ನೇಪಾಳಿ, 2.39% ಜನರು ಭೋಜ್‌ಪುರಿ, 1.58% ಜನರು ಮಾರ್ವಾಡಿ ಮತ್ತು 1.24% ಜನರು ಹಿಂದುಸ್ತಾನಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಮಾತೃಭಾಷೆಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಬಂಗಾಳಿ ಭಾಷಿಕರು ನಗರದಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಹೊಂದಿದ್ದು, ನಂತರ ಬಿಹಾರಿ, ಮಾರ್ವಾಡಿ ಮತ್ತು ನೇಪಾಳಿ ಸಮುದಾಯಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ನೆಲೆಸಿವೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ, ಸಿಲಿಗುರಿಯ ಮಹತ್ವವು ಕೇವಲ ಅದರ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸೀಮಿತವಲ್ಲ. ಇದು ಭಾರತದ ಸಂಪರ್ಕ, ರಕ್ಷಣಾ ಭದ್ರತೆ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಿಕ ಪ್ರಗತಿಯಲ್ಲಿ ಅನಿವಾರ್ಯ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. “ಕೋಳಿಯ ಕುತ್ತಿಗೆ” ಎಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತದ ಜೀವನಾಡಿ ಆಗಿದ್ದು, ರಾಷ್ಟ್ರದ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಸಂವೇದನಾಶೀಲ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ.

ಭಾರತದ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾಗ ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ಭೂಭಾಗವನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಈ ಕಿರಿದಾದ ಕಾರಿಡಾರ್, ದೇಶದ ಭೌಗೋಳಿಕ ಸಮಗ್ರತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಸಿಲಿಗುರಿಯನ್ನು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಮಹತ್ವದ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.