ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವೇ ನಂಬರ್‌-1 ಎಂದ ಇಂಡಿಯಾ ಜಸ್ಟೀಸ್ ರಿಪೋರ್ಟ್!

ಭಾರತದ ಪೊಲೀಸ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯ ಕಡಿಮೆ ಇದೆ. ಹಿರಿಯ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಂಖ್ಯೆ ತೀರಾ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದು, ಶೇಕಡಾ 90ರಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಕಾನ್‌ಸ್ಟೆಬ್ಯುಲರಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವು ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿದೆ. ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಕೊರತೆ ಮತ್ತು ಜೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕೈದಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಳದ ಬಗ್ಗೆ ವರದಿಯಲ್ಲಿ ಕಳವಳ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ನವದೆಹಲಿ (ಏ.15): ಭಾರತದ ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕರು ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸ್ ವರಿಷ್ಠಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತಹ ಹಿರಿಯ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ 1,000 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಹಿಳೆಯರು ಇದ್ದಾರೆ, ಪೊಲೀಸ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 90 ರಷ್ಟು ಜನರು ಕಾನ್‌ಸ್ಟಾಬ್ಯುಲರಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಹೊಸ ವರದಿಯೊಂದು ತಿಳಿಸಿದೆ.

ಟಾಟಾ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಪಾಲುದಾರರಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾದ ಇಂಡಿಯಾ ಜಸ್ಟೀಸ್ ರಿಪೋರ್ಟ್ (ಐಜೆಆರ್) 2025, ಪೊಲೀಸ್, ನ್ಯಾಯಾಂಗ, ಕಾರಾಗೃಹಗಳು ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ನೆರವು ಎಂಬ ನಾಲ್ಕು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಟ್ರ್ಯಾಕ್ ಮಾಡಿದೆ.

ಕಾನೂನು ಜಾರಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಅಗತ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದರೂ, ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಗುರಿಯನ್ನು ಯಾವುದೇ ರಾಜ್ಯ ಅಥವಾ ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶವು ತಲುಪಿಲ್ಲ ಎಂದು ವರದಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ.

ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವೇ ನಂಬರ್‌-1: ಮಂಗಳವಾರ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಐಜೆಆರ್ 2025, ನ್ಯಾಯ ವಿತರಣೆಯ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ 18 ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಗಾತ್ರದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುವ ರಾಜ್ಯವೆಂದು ಶ್ರೇಣೀಕರಿಸಿದೆ, 2022 ರಿಂದಲೂ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಂಡಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ನಂತರದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಕೇರಳ ಮತ್ತು ತಮಿಳುನಾಡು ಅನುಸರಿಸಿದವು, ದಕ್ಷಿಣದ ಐದು ರಾಜ್ಯಗಳು ಉತ್ತಮ ವೈವಿಧ್ಯತೆ, ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ನೇಮಕಾತಿಯಿಂದಾಗಿ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿವೆ.

ಇದರೊಂದಿಗೆ ಪೊಲೀಸ್ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿನ ಲಿಂಗ ಅಸಮಾನತೆಗಳನ್ನು ವರದಿಯು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ಪೊಲೀಸರಲ್ಲಿರುವ 2.4 ಲಕ್ಷ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 960 ಮಂದಿ ಮಾತ್ರ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆ (ಐಪಿಎಸ್) ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ, 24,322 ಮಂದಿ ಐಪಿಎಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಲ್ಲದ ಉಪ ಸೂಪರಿಂಟೆಂಡೆಂಟ್, ಇನ್ಸ್‌ಪೆಕ್ಟರ್ ಅಥವಾ ಸಬ್-ಇನ್‌ಸ್ಪೆಕ್ಟರ್ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆ (ಐಪಿಎಸ್) ಯ ಅಧಿಕೃತ ಬಲ 5,047 ಅಧಿಕಾರಿಗಳು.

ಕಾನ್‌ಸ್ಟೆಬ್ಯುಲರಿಯಲ್ಲಿ 2.17 ಲಕ್ಷ ಮಹಿಳೆಯರು ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮಹಿಳಾ ಪೊಲೀಸ್ ಉಪ ವರಿಷ್ಠಾಧಿಕಾರಿಗಳ (ಡಿವೈಎಸ್‌ಪಿ) ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ 133 ಡಿವೈಎಸ್‌ಪಿಯೊಂದಿಗೆ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದೆ.

ಸುಮಾರು ಶೇ.78 ರಷ್ಟು ಪೊಲೀಸ್ ಠಾಣೆಗಳು ಈಗ ಮಹಿಳಾ ಸಹಾಯ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಶೇ.86 ರಷ್ಟು ಜೈಲುಗಳು ವೀಡಿಯೊ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ನೆರವಿಗಾಗಿ ತಲಾ ಖರ್ಚು 2019 ಮತ್ತು 2023 ರ ನಡುವೆ ಸುಮಾರು ದ್ವಿಗುಣಗೊಂಡಿದ್ದು, ರೂ.6.46 ಕ್ಕೆ ತಲುಪಿದೆ. ಅದೇ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪಾಲು ಶೇ.38 ಕ್ಕೆ ಏರಿದೆ.

ಆದರೆ,  ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಂಗದಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳು (ಎಸ್‌ಟಿ) ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು (ಎಸ್‌ಸಿ) ಪಾಲು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಶೇ. 5 ಮತ್ತು ಶೇ. 14 ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಪಡೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಶೇ. 17 ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳು ಶೇ. 12 ರಷ್ಟಿದ್ದು, ಪ್ರಮಾಣಾನುಗುಣ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯದ ಕೊರತೆಯಿದೆ.

ಕಾನೂನು ನೆರವು ಪಡೆಯುವಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಕೊಂಡಿಯಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಲಾದ ಪ್ಯಾರಾಲೀಗಲ್ ಸ್ವಯಂಸೇವಕರು (PLV ಗಳು) ಐದು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 38 ರಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದ್ದು, ಈಗ ಪ್ರತಿ ಲಕ್ಷ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗೆ ಕೇವಲ 3 PLV ಗಳು ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಜೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕೇವಲ 25 ಮನಶ್ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು/ಮನೋವೈದ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಲಭ್ಯವಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ವರದಿ ತಿಳಿಸಿದೆ.

ನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಕೊರತೆ: ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಕೊರತೆ ಗಂಭೀರವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಐಜೆಆರ್ ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ಮಿಲಿಯನ್ ಜನರಿಗೆ ಕೇವಲ 15 ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಕಾನೂನು ಆಯೋಗದ 1987 ರ ಶಿಫಾರಸು ಆಗಿರುವ 50ಕ್ಕಿಂತ ಬಹಳ ಕಡಿಮೆ.

ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳು ಶೇ. 33 ರಷ್ಟು ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು ಶೇ. 21 ರಷ್ಟು ಖಾಲಿ ಹುದ್ದೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದು, ಇದು ಭಾರಿ ಕೆಲಸದ ಹೊರೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಲಹಾಬಾದ್ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಂತಹ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಗೆ 15,000 ಪ್ರಕರಣಗಳವರೆಗೆ. ಜಿಲ್ಲಾ ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಸರಾಸರಿ ತಲಾ 2,200 ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರಾಸರಿ ಜೈಲುವಾಸದ ಪ್ರಮಾಣ ಏರಿಕೆ: ಜೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕೈದಿಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವುದು ಮತ್ತೊಂದು ಕಳವಳಕಾರಿ ಸಂಗತಿಯಾಗಿದ್ದು, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸರಾಸರಿ ಜೈಲು ವಾಸದ ಪ್ರಮಾಣ ಶೇ. 131 ರಷ್ಟಿದೆ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶವು ಕೆಲವು ಕೆಟ್ಟ ಪ್ರಕರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿ ಮೂರು ಜೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ಜೈಲು ತನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಶೇಕಡಾ 250 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಖೈದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿ ತಿಳಿಸಿದೆ. 

ಈ ವರದಿಯು 25 ರಾಜ್ಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಆಯೋಗಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ವಿಕಲಚೇತನ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ನ್ಯಾಯದ ಪ್ರವೇಶ ಮತ್ತು ಪರ್ಯಾಯ ವಿವಾದ ಪರಿಹಾರ ವಿಧಾನವಾಗಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆ ಕುರಿತು ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು.
2030ರ ವೇಳೆಗೆ ಭಾರತದ ಜೈಲು ಜನಸಂಖ್ಯೆ 6.8 ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ತಲುಪುವ ನಿರೀಕ್ಷೆಯಿರುವುದರಿಂದ, ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡದಿದ್ದರೆ, ನ್ಯಾಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ದುರ್ಬಲರು ಮತ್ತು ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವವರ ಮೇಲೆ ಅಸಮಾನವಾಗಿ ಹೊರೆಯಾಗುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಐಜೆಆರ್ ಎಚ್ಚರಿಸಿದೆ.

ಈ ವರದಿಯು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಪರಾಧ ದಾಖಲೆಗಳ ಬ್ಯೂರೋ (NCRB), ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯ ಸಚಿವಾಲಯ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ದತ್ತಾಂಶ ಗ್ರಿಡ್ (NJDG) ಮತ್ತು ಜೈಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಭಾರತ ಮುಂತಾದ ಅಧಿಕೃತ ಪೋರ್ಟಲ್‌ಗಳಿಂದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.

7ನೇ ಕ್ಲಾಸ್ ಹುಡ್ಗನಿಂದ ಟೀಚರ್ ಮೇಲೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ರಾಡ್‌ನಿಂದ ಹಲ್ಲೆ