ಗುಜರಾತ್‌ನ ದಾರುಕಾವನದಲ್ಲಿ ನಾಗೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಿದೆ. ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ಇಂದು ಈ ನಾಗೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ಕತೆ ತಿಳಿಯೋಣ.
ನಾಗೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವು ಗುಜರಾತಿನ ದ್ವಾರಕಾ ಬಳಿಯಿರುವ ಶಿವನ ಪ್ರಮುಖ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಸ್ವತಃ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನೇ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ ರುದ್ರಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ. ರುದ್ರ ಸಂಹಿತಾ ಶ್ಲೋಕವು ನಾಗೇಶ್ವರನನ್ನು ದಾರುಕಾವನೇ ನಾಗೇಶಂ ಎಂಬ ವಾಕ್ಯದೊಂದಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಶ್ಲೋಕವು ಈ ದೇವಾಲಯದ ಸ್ಥಳ ಮಹಿಮೆ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ದಾರುಕಾ ವನ ಎಂಬುದು ನಿಜ ಹೆಸರು. ಅದು ಆಡು ಮಾತಿನಲ್ಲಿ ದ್ವಾರಕಾ, ದ್ವಾರಕಾವನ ಎಂದಾಗಿದೆ.
ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ, ಭಾರತೀಯ ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ದ್ವಾರಕಾವು ಸಪ್ತ-ಪುರಿ ಅಥವಾ ಏಳು ಪವಿತ್ರ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ- ಅಯೋಧ್ಯೆ, ಮಥುರಾ, ಹರಿದ್ವಾರ, ಕಾಶಿ, ಉಜ್ಜಯಿನಿ, ಕಾಂಚೀಪುರಂ ಮತ್ತು ದ್ವಾರಕಾ; ಮತ್ತು ನಾಲ್ಕು ಧಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ- ರಾಮೇಶ್ವರಂ, ಪುರಿ, ಬದರಿನಾಥ್ ಮತ್ತು ದ್ವಾರಕಾ.
ನಾಗೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ಹಿಂದಿನ ಕಥೆ
ನಾಗೇಶ್ವರ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ದಂತಕಥೆ ಇದೆ. ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ದೇವರು ಮತ್ತು ಕರ್ಮದಲ್ಲಿ ಅಪರಿಮಿತ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಇದ್ದನು. ಅವನು ಭಗವಾನ್ ಶಿವನ ಭಕ್ತನಾಗಿದ್ದನು. ತನ್ನ ವ್ಯಾಪಾರ ಮತ್ತು ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವನು ಶಿವನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲು, ಆರಾಧಿಸಲು ಮತ್ತು ಸೇವೆ ಮಾಡಲು ಬಿಡುವಿನ ವೇಳೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದನು. ಶಿವನಲ್ಲಿ ಅವನ ಅಪಾರ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಂಡು ದಾರುಕ ಎಂಬ ದೈತ್ಯನಿಗೆ ಕೋಪ ಬಂದಿತು. ಸ್ವಭಾವದಲ್ಲಿ ರಾಕ್ಷಸನಾಗಿದ್ದ ದಾರುಕಾ ಶಿವನನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸುತ್ತಿದ್ದನು.
ಆ ರಾಕ್ಷಸನು ವ್ಯಾಪಾರಿಯ ಭಕ್ತಿಗೆ ಭಂಗ ತರಲು ಯಾವಾಗಲೂ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತಿದ್ದನು. ಒಂದು ದಿನ ಆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ಯಾವುದೋ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ. ದಾರುಕಾ ಇದನ್ನು ನೋಡಿದನು, ಮತ್ತು ಸಿಕ್ಕ ಅವಕಾಶದೊಂದಿಗೆ ಅವನು ವ್ಯಾಪಾರಿಯ ದೋಣಿಯ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದನು.
Jyotirling Series: ಪಾರ್ವತಿಯ ಅನ್ನದಾನಕ್ಕೆ ಭಿಕ್ಷಾಪಾತ್ರೆ ಹಿಡಿದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರ!
ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ವ್ಯಾಪಾರಿಯು ನಿರಂತರವಾಗಿ ಶಿವನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದನು. ರಾಕ್ಷಸ, ಅದರ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಾಗ, ಅವನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿಯಾಗಿ ಕೋಪದ ಉತ್ಸಾಹದಿಂದ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಯನ್ನು ನೋಡಿದನು. ವ್ಯಾಪಾರಿಯು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿದ್ದನು. ದಾರುಕನ ಅಸಮಾಧಾನ ಹೆಚ್ಚಿತು. ತನ್ನ ಅಸಮಾಧಾನವು ವ್ಯಾಪಾರಿಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ತಿಳಿದಾಗ, ಅವನು ತನ್ನ ಗುಲಾಮರಿಗೆ ವ್ಯಾಪಾರಿಯನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸೂಚಿಸಿದನು. ಈ ಸೂಚನೆಯೂ ವ್ಯಾಪಾರಿಯ ಧ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ವ್ಯಾಪಾರಿ ತನ್ನ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಜನರ ವಿಮೋಚನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಲೇ ಇದ್ದನು. ಶಿವನು ಈ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಸಂತುಷ್ಟನಾಗಿ ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು ಮತ್ತು ತನ್ನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ವ್ಯಾಪಾರಿಗೆ ಪಾಶುಪತ ಎಂಬ ಆಯುಧವನ್ನು ನೀಡಿದನು. ಅಂದಿನಿಂದ ಈ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ಅಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ನಾಗೇಶ್ವರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು.
ಆಕ್ರಮಣಕಾರರ ದಾಳಿ
ಕುಖ್ಯಾತ ಮೊಘಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಔರಂಗಜೇಬ್ ಈ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡಲು ಬಯಸಿದನು. ಅವನು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ, ಸಾವಿರಾರು ಜೇನುನೊಣಗಳು ದೇವಾಲಯದಿಂದ ಹೊರಬಂದು ಔರಂಗಜೇಬ್ ಮತ್ತು ಅವನ ಸೈನ್ಯದ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದವು. ಅವರು ಕೆಡವುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟು ಹೋದರು. ಒಡೆದು ಹೋಗಿದ್ದ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ಭಕ್ತರು ಪುನರ್ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದರು.
ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗ ಸರಣಿ: ಗೂಳಿ ಬೆನ್ನಿನಿಂದ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿದ ಕೇದಾರನಾಥ!
ಈ ದೇವಾಲಯದ ವಿಶೇಷತೆ
ಈ ಶಿವಲಿಂಗದ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಶೇಷತೆಯೆಂದರೆ, ಕಪ್ಪು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟ ಇತರ ಶಿವಲಿಂಗಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಇದು ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟಾಗಿ ದುಂಡಗಿನ ಕಂಬದಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ, ಇದು ದ್ವಾರಕಾ ಶಿಲಾ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿರುವ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಸಣ್ಣ ಚಕ್ರಗಳಿವೆ. ಲಿಂಗದ ಆಕಾರವು ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆ ಅಂಡಾಕಾರದ 3 ಮುಖಿ ರುದ್ರಾಕ್ಷದಂತಿದೆ.