☰
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಣೆ ಅತೀ ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿದೆ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಿಗೆ ಬಾರತ ಅತೀ ದೊಡ್ಡ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಾಗಿರುವ ಕಾರಣ ಇ ವೇಸ್ಟ್ ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯದಿಂದಾಗುವ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳೇನು, ಇದರ ನಿರ್ವಹಣೆ ಹೇಗೆ? .
ನವದೆಹಲಿ(ಮಾ.17) ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವು ಗಂಭೀರವಾದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಅಂದಾಜು 2 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಲಯವು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ, ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ಗಣನೀಯ ಭಾಗವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಅನಿಯಂತ್ರಿತ ವಿಧಾನಗಳ ಮೂಲಕ ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಪಾಯಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಅನುಚಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದರಿಂದ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಕಾಳಜಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತಂದಿದೆ. ಆದರೆ ಜಾಗೃತಿ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಮತ್ತು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ವಿಲೇವಾರಿ ವಿಧಾನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸವಾಲುಗಳಿವೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮುಖ್ಯ ಅಂಶಗಳು:
ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಲಯದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ:
ಭಾರತದಲ್ಲಿ 90% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಲಯವು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಮರುಬಳಕೆಯ ವಿಧಾನಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಲ್ಲದ ಮತ್ತು ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿವೆ, ಕಾರ್ಮಿಕರು ಸರಿಯಾದ ರಕ್ಷಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ವಿಷಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಜಾಗೃತಿ ಇಲ್ಲದಿರುವುದು:
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕರಿಗೆ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡುವ ಸರಿಯಾದ ಮಾರ್ಗಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಇದು ಕಸದ ತೊಟ್ಟಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ಸಂಗ್ರಾಹಕರ ಮೂಲಕ ಅನುಚಿತವಾಗಿ ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ
ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಾಧನಗಳ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯದ ಪ್ರಮಾಣವು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದೆ.
ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮಗಳು (Environmental impacts)
ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಅನುಚಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು, ಸೀಸ, ಕ್ಯಾಡ್ಮಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಪಾದರಸದಂತಹ ಅಪಾಯಕಾರಿ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳು ಸೋರಿಕೆಯಾಗುವುದರಿಂದ ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಮಾಲಿನ್ಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು.
ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯಗಳು:
ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮರುಬಳಕೆ ವಲಯದಲ್ಲಿರುವ ಕಾರ್ಮಿಕರು ವಿಷಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ಪ್ರಗತಿಗಳು:
ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ (ನಿರ್ವಹಣೆ) ನಿಯಮಗಳು, 2022:
ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ಹೊಸ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಿದೆ, ಇದರಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಉತ್ಪಾದಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ, ವಿಸ್ತೃತ ಉತ್ಪಾದಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ (EPR), ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸೇರಿವೆ.
ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ಮರುಬಳಕೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಮೇಲೆ ಗಮನಹರಿಸಿ:
ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ಕ್ರಮಗಳೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮರುಬಳಕೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜಾಗೃತಿ ಪ್ರಚಾರಗಳು:
ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಮಹತ್ವ ಮತ್ತು ಅನುಚಿತ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗ್ರಾಹಕರಿಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ಪ್ರಚಾರಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಸವಾಲುಗಳು:
ಸಮಸ್ಯೆಗಳು:
ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿಯಮಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟುವುದು ಒಂದು ಸವಾಲಾಗಿದೆ.
ಮೂಲಸೌಕರ್ಯದ ಕೊರತೆ:
ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಕೇಂದ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಮರುಬಳಕೆ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತವೆ.
ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು:
ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಲಯವು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಗ್ಗದ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಇದು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ಮರುಬಳಕೆ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಗುವುದನ್ನು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿಸುತ್ತದೆ.
ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಏನು ಮಾಡಬಹುದು:
ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ವಿಲೇವಾರಿ: ಅಧಿಕೃತ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾಗಿ ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡಿ.
ದಾನ ಮಾಡಿ ಅಥವಾ ಮರುಮಾರಾಟ ಮಾಡಿ: ಇನ್ನೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಹಳೆಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ದಾನ ಮಾಡುವುದು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದರ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚಿಸಿ.
ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಿ: ನಿಮ್ಮ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಮಹತ್ವದ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಹರಡಿ.
ಮರುಬಳಕೆ ಶುಲ್ಕ
EPR ವಿಧಾನದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನೀತಿ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಮರುಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕು. ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಲಯದ ಉಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಸರಕು ಸಾಗಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದಕ್ಕೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಬೇಕು. ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಗುರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಹಿಂಪಡೆಯುವುದು ಉತ್ತಮ ಸಾಧನವಾಗಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಹಿಂಪಡೆಯುವುದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಬೇರೆ ಹಲವು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಕರ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಬರುತ್ತದೆ.
ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟವಾಗುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಉತ್ಪಾದನಾ ವಸ್ತುವಿಗೂ ಸುಧಾರಿತ ಮರುಬಳಕೆ ಶುಲ್ಕ ಅಥವಾ ಸುಧಾರಿತ ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಶುಲ್ಕದಂತಹ ಆರ್ಥಿಕ ಸಾಧನಗಳು, ಉತ್ಪಾದಕರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಣೆಯ ಭೌತಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯಿಂದ ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸುತ್ತವೆ, ಮತ್ತು ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಆದಾಯವನ್ನು ಆಯುಷ್ಯ ಅಥವಾ ಅನುಪಯುಕ್ತ ವಸ್ತುಗಳಿಗಾಗಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು. ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಿಧಿಗೆ ಹೋಗುವ ಆದಾಯವನ್ನು ಹಲವು ವಿಧಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಬಹುದು.
ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು: (ಎ) ಗ್ರಾಹಕರು ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಕೇಂದ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲು ಸಹಾಯಧನ ನೀಡುವುದು, (ಬಿ) ಮರುಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದು (ಸಿ) ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಲಯದ ನೌಕರರಿಗೆ ತರಬೇತಿ ಅಥವಾ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವುದು ಅಥವಾ ಕಾರ್ಮಿಕರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತಾ ಜಾಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು. ಈ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿತವಲ್ಲದ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಲಾದ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಆರ್ಥಿಕ ಸಾಧನಗಳ ಸಮಸ್ಯೆ ಸರಿಯಾದ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು. ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ನೀತಿಗಳು ಆಯುಷ್ಯ ಮುಗಿದ ಉಪಕರಣಗಳ ಬಾಹ್ಯ ವೆಚ್ಚಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾದ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಬಾಹ್ಯ ವೆಚ್ಚದ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಪ್ರಾಯೋಗಿಕವಾಗಿ ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಸುರಕ್ಷಿತ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಸಂಸ್ಕರಣೆ ಮತ್ತು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಿಕೆಗೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವಷ್ಟು ಶುಲ್ಕವು ಹೆಚ್ಚಿರಬೇಕು.
ಜಾಗತಿಕ EPR ವಿಧಾನದ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಪರಿಸರ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಶುಲ್ಕವು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹವನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲದು. ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ, ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ಒಂದು ಉಪಕರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುವ ವಸ್ತುಗಳ ಮರುಬಳಕೆಯ ಸುಲಭತೆ, ತೆಗೆದುಹಾಕುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪರಿಣಾಮದಂತಹ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ಶುಲ್ಕವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಬಹುದು. ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮರುಬಳಕೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ವ್ಯಾಪಕ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು, ದೇಶೀಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು/ಅಥವಾ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವರ್ಗಾವಣೆಯಲ್ಲಿಯೂ ನೀತಿ ಚೌಕಟ್ಟು ಗಮನಹರಿಸಬೇಕು.
ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಕುರಿತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜಾಗೃತಿ
ಪ್ರಸ್ತುತ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿಯಮಗಳು, ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಪರಿಣಾಮಗಳು, ಸೂಕ್ತವಾದ ವಿಲೇವಾರಿ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಕುರಿತು ತಯಾರಕರು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಕೋರುತ್ತವೆ. ನಿಯಮಿತ ಮಧ್ಯಂತರಗಳಲ್ಲಿ ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ಅಗತ್ಯವೂ ಇದೆ. ಅನೇಕ ತಯಾರಕರು ಈಗಾಗಲೇ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಆದರೆ ಒಟ್ಟು ಗ್ರಾಹಕರ ನಡುವೆ ಒಟ್ಟಾರೆ ಜಾಗೃತಿ ಮಟ್ಟಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿವೆ ಎಂದು ಪುರಾವೆಗಳು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳ ಆವರ್ತನ ಮತ್ತು ವಿಧಾನದ ಕುರಿತು ತಯಾರಕರಿಗೆ ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾದ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳು/ನಿಯಮಗಳು ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಬಹುದು.
ಪರ್ಯಾಯವಾಗಿ, ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುವ ತಳಮಟ್ಟದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಅಭಿಯಾನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ತಯಾರಕರನ್ನು ಬಲವಂತಪಡಿಸಬೇಕು. ಅದರ ಪಾಲಿಗೆ, ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಜಾಗೃತಿ ಅಭಿಯಾನಗಳನ್ನು ಬ್ಯಾಟರಿಗಳು ಮತ್ತು ಪುರಸಭೆಯ ಘನತ್ಯಾಜ್ಯದಂತಹ ಇತರ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಹೊಳೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವುದನ್ನು ಸರ್ಕಾರ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು.
ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಸಂದೇಶ ತಂತ್ರಗಳ ಕುರಿತು ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಪ್ರಚಾರಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಸರ್ಕಾರದ ಪಾತ್ರದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಜಾಗೃತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವಸ್ತುಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ವಿವಿಧ ಪಾಲುದಾರರಲ್ಲಿ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರವನ್ನು ಆಧರಿಸಿರಬೇಕು.
ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಪಾತ್ರ
ಪರಿಸರ ಸ್ನೇಹಿ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣಾ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಮಾಹಿತಿ ಪ್ರಚಾರಗಳು, ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಜಾಗೃತಿ ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯ. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಯೋಜನೆಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣಾ ವಿಧಾನಗಳಂತಹ ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ತುರ್ತಾಗಿ ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿನ ಅಪಾಯಕಾರಿ ವಸ್ತುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಹೊಳೆಗಳ ಮೇಲೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ತಡೆಗಟ್ಟುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಅಸಂಘಟಿತ ಘಟಕಗಳಲ್ಲಿ ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದು ಗಣನೀಯ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಮಾನವ ಸಂಪನ್ಮೂಲವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. PCB ಗಳಿಂದ ಲೋಹಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮರುಪಡೆಯುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಗಳಿಸುವವರಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಸರಿಯಾದ ಶಿಕ್ಷಣ, ಜಾಗೃತಿ ಮತ್ತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ, ಪರ್ಯಾಯ ಕಡಿಮೆ ವೆಚ್ಚದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒದಗಿಸಬೇಕು.
ಹೊಸ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಅಗತ್ಯವಿದೆ
ಹೊಸ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಾಧನಗಳು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವುದರಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯು ವೇಗವಾಗಿ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತದ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಭವಿಷ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ತಡೆಯಲು ನವೀನ ಮರುಬಳಕೆ ವಿಧಾನಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೂಡಿಕೆ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಮಾರ್ಟ್‌ಫೋನ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ, ಆದರೆ ಯಾವುದೇ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮರುಬಳಕೆ ನಿಯಮಗಳು ಸಾಧನಗಳಿಗೆ ಶಕ್ತಿ ನೀಡುವ ಲಿಥಿಯಂ-ಐಯಾನ್ ಬ್ಯಾಟರಿಗಳನ್ನು ಇನ್ನೂ ಒಳಗೊಂಡಿಲ್ಲ.
ಮುಂದಿನ ಪೀಳಿಗೆಯ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ವಿವಿಧ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಟರಿ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಹೊಸ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಹೊಳೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯಯುತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ನವೀನ, ಭವಿಷ್ಯ ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸಬೇಕು.
ಸಮಗ್ರ ವಿಧಾನದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ
ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಎದುರಿಸುತ್ತಿರುವ ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಒಂದು ಸಮಗ್ರ ವಿಧಾನದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ಅಸಂಘಟಿತ ವಲಯದಲ್ಲಿನ ಸಣ್ಣ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಘಟಿತ ವಲಯದಲ್ಲಿನ ದೊಡ್ಡ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಮೌಲ್ಯ ಸರಪಳಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲು ಸೂಕ್ತವಾದ ಕಾರ್ಯವಿಧಾನವನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕು. ನಮ್ಮ ವಿಧಾನ, ಅಸಂಘಟಿತ ವಲಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಘಟಕಗಳು ಸಂಗ್ರಹಣೆ, ಬೇರ್ಪಡಿಸುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆಗೆ ಗಮನಹರಿಸಬಹುದು, ಆದರೆ ಸಂಘಟಿತ ವಲಯವು ಲೋಹದ ಹೊರತೆಗೆಯುವಿಕೆ, ಮರುಬಳಕೆ ಮತ್ತು ತೆಗೆದುಹಾಕುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯು ಅನೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸವಾಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಸಮಸ್ಯೆಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತಿದೆ, ಮತ್ತು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಅತಿ ವೇಗವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದೆ. ಇದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕು, ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಬೇಕು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಲೇವಾರಿ ಮಾಡಬೇಕು. ಇದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕಸದ ತೊಟ್ಟಿಗಳು ಮತ್ತು ತೆರೆದ ಸ್ಥಳದ ದಹನಗಳಿಂದ ಒಂದು ತಿರುವು. ಒಂದು ಅಸಂಘಟಿತ ವಲಯವನ್ನು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾದ ವಲಯದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವುದು ಅವಶ್ಯಕ. ಭಾರತದಂತಹ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮರ್ಥ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ತ್ಯಾಜ್ಯವನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಮತ್ತು ನಿರಂತರ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಮತ್ತು ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲು ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು.
